Medicalization of Abortion in Poland: How Medicine Affects the Lives of Women

The process of medicalization of abortion in Poland began when pregnancy termination procedures were legalized in 1956. The context in which that was possible is important: it happened under the communist rule as part of the Soviet bloc. The main goal of communism was to promote scientific approach to medicine and to eliminate popular folk medicine. The communist rule was also characterized by state feminism, which involved mass employment of women in industry and other occupations. The positive side to the changes was the fact that health care was free of charge. However, the system excluded the care of village healers and abortionists who were replaced by obstetricians-gynecologists, usually men. According to the official propaganda, an abortion that was not performed by a medical professional was dangerous for a woman’s health and could cause her death. Indeed, abortion-related mortality decreased, but the rate of abortion itself did not fall; it gradually increased. This is typical for countries with no free market, including communist ones, where access to contraceptive pills is very limited with abortion being the primary method of birth control. After the fall of communism in Poland, access to abortion was severely restricted; nevertheless, contraceptive pills and morning-after pills are available on prescription from pharmacies. The total fertility rate decreased in comparison to the period of communism and its broad access to abortion. Therefore, I maintain that the process of medicalization of abortion has not ended despite the partial disenfranchisement of women.

Best, J. (2001). Damned lies and statistics. Untangling numbers from the media, politicians, and activists. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.

Cameron, S. (2018). Recent advances in improving the effectiveness and reducing the complications of abortion [version 1; peer review: 3 approved]. F1000 Research, 2018, 7 (F1000 Faculty Rev.), 1881.

Centrum e-Zdrowia. (2020). Biuletyn Statystyczny 2020. Retrieved from https://cez.gov.pl/fileadmin/user_upload/Biuletyny_informacyjny/biuletyn_statystyczny_2020_5fa959206ef00.pdf

Ciechomska, A. (2018). Ziołolecznictwo ludowe w Polsce. In K. Łukomiak (Ed.), Wieloaspektowość antropologii kulturowej. Polityka—Kościół—Kultura. Lodz: Wydawnictwo Archaegraph.

Conrad, P., Mackie, T., & Mehrotra, A. (2010). Estimating the costs of medicalization. Social Science & Medicine, 70(12), 1943-1947.

Czyżewicz, A. (1950). Częstość poronień. Z Kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych UW. Warsaw: PZWL.

De Zordo, S., & Mishtal, J. (2011). Physician and abortion: Provision, political participation and conflicts on the ground—The cases of Brazil and Poland. Women’s Health Issues, 21(3 Suppl), S32-S36.

Deklaracja wiary lekarzy katolickich I studentów medycyny w przedmiocie płciowości i płodności ludzkiej. Wikipedia, Wolna encyklopedia. Retrieved from https://pl.wikipedia.org/wiki/Deklaracja_wiary_lekarzy_katolickich

Deszcz, J., Stachura, M., Trzcińska, B., & Wronicz, J. (2006). Podziemie aborcyjne—mity I fakty. Krakow: Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Ludzkiego.

Domańska, U. (2005). Medykalizacja i demedykalizacja macierzyństwa. In W. Piątkowski and W. Brodniak (Eds.), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna (pp. 311-322). Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza.

Ebenstein, A. (2010). The “missing girls” of China and the unintended consequences of the one child policy. The Journal of Human Resources, 45(1), 87-115.

Evans, J., & Baronavski, C. (2018). How do European countries differ in religious commitment? Use our interactive map to find out. Pew Research Center. Retrieved from https://www.pewresearch.org/fact-tank/2018/12/05/how-do-european-countries-differ-in-religious-commitment/

Feliksiak, M., & Roguska, B. (2020). O dopuszczalności przerywania ciąży i protestach po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Centrum Badania Opinii Społecznej Report 153/2020. Retrieved from https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_153_20.PDF

Foucault, M. (2010). The birth of biopolitics: Lectures at the College de France, 1978-1979. New York: Palgrave Macmillan.

Freidson, E. (1988). Profession of medicine. A study of the sociology of applied knowledge. With a new afterword. Chicago and London: The University of Chicago Press.

Graff, A. (2001). Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym. Warsaw: WAB.

Heinen, J., & Matuchniak-Krasuska, A. (1995). Abortion in Poland: A vicious circle or a good use of rhetoric: A sociological study of the political discourse of abortion in Poland. Women’s Studies International Forum, 18(1), 27-33.

Hipsz, N. (2013). Doświadczenia aborcyjne Polek. Centrum Badania Opinii Społecznej Report 60/2013. Retrieved from https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_060_13.PDF

Hussein, J., Cottingham, J., Nowicka, W., & Kismodi, E. (2018). Abortion in Poland: Politics, progression and regression. Reproductive Health Matters, 26(52), 11-14.

Jaruga, I. (1999). Bezpośrednie determinanty płodności. Aplikacja modelu Bongaartsa dla Polski dla lat 1991 i 1995. Studia Demograficzne, 2, 95-120.

Joffe, C., & Weitz, T. A. (2003). Normalizing the exceptional: Incorporating the “abortion pill” into mainstream medicine. Social Science & Medicine, 56(12), 2353-2366.

Johanson, R., Newburn, M., & Macfarlane, A. (2002). Has the medicalisation of childbirth gone too far? BMJ, 324(7342), 892-895.

Johnston, R. (2020). Abortion statistics and other data, by Wm. Robert Johnston last updated 16 Feb. 2020. Retrieved from http://www.johnstonsarchive.net/policy/abortion/index.html

Karwowska, A. (2017). Ella One tylko na receptę. Rząd utrudnia dostęp do awaryjnej antykoncepcji. Kto z niej korzysta? Wyborcza.pl, portal Gazety Wyborczej, 16.02.2017.

Korolczuk, E. (2016). Explaining mass protests against abortion in Poland: The power of connective action. Zoon Politikon, 23(7), 91-113.

Koronkiewicz, A. (1998). 50 lat służby zdrowia w Polsce. Warsaw: Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia.

Kulczycki, A. (1999). The abortion debate in the world arena. London: Macmillan Press.

Kuźma-Markowska, S. (2013). Międzynarodowe aspekty działalności Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa w latach 50. i 60. XX w. In B. Płonka-Syroka and A. Szlagowska (Eds.), Problem kontroli urodzeń i antykoncepcji. Krytyczno-porównawcza analiza dyskursów (pp. 263-280). Wrocław, Poland: Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich.

Kuźma-Markowska, S. (2017). Walka z “babkami” o zdrowie kobiet: medykalizacja przerywania ciąży w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały, XV, 189-215.

Kuźma-Markowska, S. (2020). Marx or Malthus? Population debates and the reproductive politics of state-socialist Poland in the 1950s and 1960s. The History of the Family, 25(4), 576-598.

Kwak, A. (2014). Współczesne związki heteroseksualne: małżeństwa (dobrowolnie bezdzietne), kohabitacje, LAT. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.

Lesiński, J. (1961). Zarys zapobiegania ciąży. Warsaw, Poland: PZWL.

Maciąg, R. (2019). Społeczne znaczenia aborcji. Warsaw, Poland: Medical University of Warsaw.

Mishtal, J. (2010). Neoliberal reforms and privatisation of reproductive services in post-socialist Poland. Reproductive Health Matters, 18(36), 56-66.

Mishtal, J. Z. (2009). How the church became the state: The Catholic regime and reproductive rights in state socialist Poland. In S. Penn and J. Massino (Eds.), Gender politics and everyday life in state socialist Eastern and Central Europe (pp. 133-149). New York: Palgrave Macmillan.

Mynarska, M., Matysiak, A., Rybińska, A., Tocchioni, V., & Vignoli, D. (2015). Diverse paths into childlessness over the life course. Advances in Life Course Research, 25, 35-48.

NFZ. (2021). National Health Fund—Narodowy Fundusz Zdrowia, Statystyki. Retrieved from https://statystyki.nfz.gov.pl/

Oberman, M. (2018). Motherhood, abortion, and the medicalization of poverty. Journal of Law, Medicine & Ethics, 46(3), 665-671.

Okólski, M. (1983). Abortion and contraception in Poland. Studies in Family Planning, 14(11), 263-274.

Ost, D. (2006). The defeat of solidarity: Anger and politics in postcommunist Europe. Ithaca & London: Cornell University Press.

Piątkowski, W. (2012). Beyond medicine: Non-Medical methods of treatment in Poland. Frankfurt am Main: Peter Lang.

Półtawska, W. (2015). Declaration of faith of Catholic doctors and students of medicine, on the sexuality and fertility of human beings. The Linacre Quarterly, 82(2), 99-100.

Schutz, A. (1953). Common-sense and scientific interpretation of human action. Philosophy and Phenomenological Research, 14(1), 1-38.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. (2018). Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonywania oraz o skutkach stosowania w 2018 r. ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. poz. 78, z późn. zm., Druk nr 339). Retrieved from https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=AABDC381C9A618FDC125854B003673BF

Shepherd, L., & Turner, H. D. (2018). The over-medicalization and corrupted medicalization of abortion and its effect on women living in poverty. Journal of Law, Medicine & Ethics, 46(3), 672-679.

Staniszkis, J. (1984). Poland’s self-limiting revolution. (J. Gross, Ed.). Princeton, NJ: Princeton University Press.

Statistics Poland. (1990). Rocznik statystyczny ochrony zdrowia (Statistical yearbook of health care). Warsaw 1990.

Statistics Poland. (2016). Stan zdrowia ludności Polski w 2014 r. (Health status of population in Poland in 2014). Central Statistical Office, Warsaw 2016.

Stepurko, T., Pavlova, M., Gryga, I., Murauskiene, L., & Groot, W. (2005). Informal payments for health care services: The case of Lithuania, Poland and Ukraine. Journal of Eurasian Studies, 6(1), 46-58.

Szpak, E. (2018). “Chory człowiek jest wtedy jak coś go boli”. Społeczno-kulturowa historia zdrowia i choroby na wsi w Polsce Ludowej. Warsaw, Poland: Instytut Historii PAN.

Wejbert-Wąsiewicz, E. (2011). Aborcja: między ideologią a doświadczeniem indywidualnym. Monografia zjawiska. Lodz: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Zielińska, E. (1990). Przerywanie ciąży: warunki legalności w Polsce i na świecie. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze.

Zielińska, E. (1993). Recent trends in abortion legislation in Eastern Europe, with particular reference to Poland. Criminal Law Forum, 4, 47-93.

Zielińska, E. (2000). Between ideology, politics, and common sense: The discourse of reproductive rights in Poland. In: S. Gal and G. Kligman (Eds.), Reproducing gender: Politics, publics, and everyday life after socialism (pp. 23-58). Princeton, NJ: Princeton University Press.